Hitte en gezondheidsadviezen

Helpt u iemand anders met drinken? Waar moet u op letten?

• Laat mensen zoveel mogelijk zelf, in hun eigen tempo en op hun eigen manier, drinken;
• Gebruik geen rietje of tuitbeker. Zeker nooit bij hete dranken! Dit kan tot verslikking leiden;
• Help liggende mensen rechtop (kussen in de rug) wanneer ze willen drinken;
• Voorkom te snel drinken en het nemen van grote slokken.

Loopt u risico als u vast in de zomer?

De jaarlijkse islamitische vastenmaand, de ramadan, levert in het algemeen geen gezondheidsproblemen op voor gezonde mensen en de meeste patiënten. Als het erg warm is tijdens de ramadan, kunnen mensen uitgedroogd raken door de aangepaste levensstijl en het veranderde eetpatroon.

Wat kunt u doen?

De GGD adviseert mensen die vasten om tijdens de warme dagen, vlak vóór zonsopkomst en meteen ná zonsondergang, vooral voldoende te drinken. Extra kwetsbaar zijn ouderen, zieken en kinderen. Zij lopen bij hitte meer gezondheidsrisico’s.

Sommige mensen zijn in bepaalde situaties niet verplicht om te vasten in de ramadan, soms is dit zelfs verboden. Zij zijn dan tijdelijk of geheel vrijgesteld. Andere regels rondom het vasten, kunnen gelden voor kinderen, vrouwen, zieken, ouderen en reizigers.

Heeft u vragen?

Als u twijfelt over uw eigen gezondheid of die van gezinsleden tijdens de vastenperiode, overleg dan altijd met een (huis)arts.

Wat kunt u doen om de hitte buiten te houden?

Vooral in ruimtes met veel glas en onder een plat dak kan de temperatuur binnenshuis flink oplopen. Om opwarming te voorkomen, kunt u de volgende maatregelen nemen:

• Doe zo min mogelijk lampen en elektrische apparaten aan. Deze produceren warmte, ook de computer, de televisie en de wasdroger. Alle apparaten uitzetten kan 6 procent in warmte schelen.
• Doe de zonwering omlaag voordat de zon op de ramen schijnt. Heeft u geen buitenzonwering sluit dan de gordijnen of luxaflex.
• Buitenzonwering is effectiever dan binnenzonwering. Vervang binnenzonwering (gordijnen, luxaflex) door buitenzonwering. Denk aan een schuin uitvalscherm waardoor zicht op de (groene) buitenruimte mogelijk blijft. Houd ventilatieopeningen en spuiopeningen vrij. Gebruik lichtgekleurde materialen die minder opwarmen. Gebruik materialen die meer licht doorlaten zodat u geen lampen hoeft aan te doen, want die geven juist weer warmte af.
• Als uw woning een balansventilatiesysteem heeft, dan kunt u nagaan of u de warmtewisselaar met de zogenaamde 'bypass' tijdelijk kunt uitschakelen. U kunt dit handmatig instellen. Lees hiervoor de gebruiksaanwijzing. Hiermee voorkomt u dat de toch al warme lucht door het systeem nog eens extra wordt opgewarmd.
• Overweeg het witverven van lichtkoepels.
• Ook door goede warmte-isolatie van de gevels en het dak en door warmtewerende coating op ramen blijft de warmte beter buiten.
• Platte daken kunt u op zeer warme dagen vochtig houden. Door het verdampen van een dun waterlaagje wordt warmte onttrokken aan het dak en neemt de binnentemperatuur minder snel toe. In de nacht kan het dak beter weer droog zijn om warmte uit te kunnen stralen. Breng ‘s ochtends een dunne laag (ongeveer 5-7 mm) water aan op het platte dak. Deze hoeveelheid verdampt binnen 1 dag. Een dikkere laag water is minder effectief, want die houdt warmte vast. Ook om inzakking van het dak te voorkomen moet er niet te veel water op komen.

Hoe voert u warmte af?

Wat doet u als het in uw huis te warm is om u prettig te voelen? U kunt de volgende maatregelen nemen:

• Ventileer uw woning altijd de hele dag door en lucht uw woning 's avonds en 's nachts. Laat (schone) ventilatieroosters permanent open. Dit kan de warmte met 15% verminderen.
• Deuren en ramen die zich tegenover elkaar bevinden, kunnen worden opengezet om dwarsventilatie mogelijk te maken. Let er wel op dat u het inbrekers niet makkelijk maakt.
• Er kunnen voorzieningen worden aangebracht om permanent (ook ’s nachts) te ventileren, zoals roosters. Ventilatieroosters moeten vrij hoog (het liefst boven 1,80 meter) worden aangebracht. Door ’s nachts te ventileren met ventilatieroosters, koelt de constructie van het gebouw een paar graden af. Dit komt omdat de buitenlucht ’s nachts vaak koeler is dan overdag. Daardoor blijft het overdag ook langer behaaglijk in huis. Wanneer nachtventilatie niet mogelijk is, kunnen ’s ochtends (liefst zo vroeg mogelijk) ramen en deuren tijdelijk wijd open worden gezet.

Verkoeling

• Gebruik eventueel een airco. Airconditioning kan, als deze goed wordt onderhouden, voor een prettiger binnenklimaat zorgen. Airconditioning reguleert zowel de temperatuur als de vochtigheidsgraad in binnenruimten. Er bestaan twee typen airco’s: mobiele en split-units. Een split-unit is het meest effectief, doordat het deel van het apparaat dat warmte produceert aan de buitenzijde van de gevel of het dak is geplaatst. Bij mobiele airco’s is het belangrijk om de lucht van het warmteproducerende deel direct naar buiten af te voeren. Het vermogen van de airco moet in verhouding zijn met de grootte van de ruimte. Vervang de filters tijdig;
• Gebruik eventueel ventilatoren. Deze koelen de lucht niet maar kunnen door een verhoging van de luchtsnelheid wel zorgen voor een verkoelend effect. Let op de veiligheid (kinderen!) en het geluid.

Wat kunt u doen?

Vertoont een kind verschijnselen van oververhitting? Brengt u hem/haar naar een koele plek en laat u het kind drinken als het daartoe in staat is. Bij ernstiger klachten, of als de klachten niet verbeteren, moet u een arts waarschuwen.

Tips om warmte-overlast te beperken:

• Geef leerlingen eenvoudig toegang tot schoon drinkwater en zorg voor extra drinkmomenten. Het is belangrijk om te drinken voordat je dorst hebt. Je kunt leerlingen stimuleren om meer te drinken door ze een flesje water op tafel te laten zetten. Het is belangrijk om het flesje geregeld schoon te maken, vooral de dop en de opening.
• Plan geen intensieve bewegingsactiviteiten, pas het spel aan.
• Laat kinderen niet te lang in de zon spelen en laat kinderen zich insmeren met zonnebrandcrème. Zorg ook voor extra schaduw op het speelplein door doeken of zeilen te spannen en parasols te plaatsen.
• Bij sportdagen is het verstandig om het programma in te korten en voor extra drinkwater te zorgen. Vervang intensieve spelen door waterspelletjes in de schaduw.
• Plan binnen activiteiten op de koele ochtend als het ’s middags te heet wordt in de school.
• Zoek verkoeling met waterspelletjes en zwembadjes. Plaats deze in de schaduw en zorg dat er altijd toezicht is. Ververs het water iedere dag.

Tips om de binnentemperatuur te beperken

• Wanneer de zon binnen schijnt, moet u op tijd de zonwering omlaag doen. Zonwering aan de buitenzijde is effectiever dan zonwering binnen.
• Het wijd openen van ramen helpt alleen als het buiten minder warm is dan binnen, anders komt er juist extra warmte binnen. Alleen wanneer de wind op de ramen staat kan het wijd openen van ramen bij hoge temperaturen aangenaam zijn.

Meer informatie over dit onderwerp kunt u vinden in de Richtlijnen van het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid, RIVM.

Wat is een tropenrooster?

Het schoolbestuur bepaalt zelf of het bij heel erg heet zomerweer een tropenrooster instelt. De lessen kunnen vroeger beginnen en ook eerder eindigen.

Het is de verantwoordelijkheid van de school om te beslissen of een bepaalde activiteit (sportdag, schoolreisje) doorgaat of niet. De GGD kan de school adviseren. De school moet de ouders informeren over de maatregelen.

Zijn er ’s zomers ook nog andere risico’s?

In de zomermaanden is niet alleen hitte een factor om rekening mee te houden. Denk aan de eikenprocessierups, waarvan de brandharen jeuk en andere klachten veroorzaken. Zomersmog, een vorm van luchtverontreiniging kan leiden tot luchtwegklachten, vooral bij gevoelige personen en bij lichamelijke inspanning. Het zwemwater kan verontreinigd zijn met blauwalg of andere micro-organismen, zoals de verwekker van zwemmersjeuk. Verder kunnen kinderen tekenbeten oplopen als zij in de natuur spelen.

Vormen uw medicijnen een risico bij hitte?

Sommige geneesmiddelen kunnen een risico voor de gezondheid vormen bij hitte. Plasmiddelen (diuretica) zijn geneesmiddelen die zeer veel gebruikt worden, zeker door ouderen, en die tot problemen kunnen leiden bij hitte. Een arts zal bij gebruik van plasmiddelen vaak adviseren om niet te veel te drinken. Vraag uw huisarts in het geval van (langdurige) hitte vooral hoeveel u minimaal moet drinken.

Als u te weinig drinkt, loopt u het risico van uitdroging. Hebt u veel last van de hitte en twijfelt u of uw geneesmiddelen hiervan de oorzaak kunnen zijn, lees dan de bijsluiters of vraag het aan uw apotheek.

Waar vindt u meer informatie?

Meer informatie over geneesmiddelen en hitte vindt u op de website van het KNMP. Daar staat onder meer informatie over de invloed van hitte op (de werking van) medicijnen en hoe u medicijnen moet bewaren.

Wie vormen de kwetsbare groepen?

De grootste groep die extra kwetsbaar is bij hitte zijn oudere mensen, ook als ze gezond zijn. Omdat met het ouder worden bepaalde lichaamsfuncties afnemen, past het lichaam zich minder gemakkelijk of helemaal niet aan hitte aan. Ook chronisch zieken (mensen met luchtwegaandoeningen, hart- en vaatziekten of diabetes) zijn extra kwetsbaar als het heel erg heet is.

Hitte is verder een risico als mensen niet goed voor zichzelf kunnen zorgen. Dat kan een lichamelijke of geestelijke oorzaak hebben. Denk aan mensen met dementie, een verslaving of een psychische stoornis. Sociaal isolement is ook een risicofactor. Mensen bij wie een combinatie van deze factoren speelt zijn extra kwetsbaar.

Wat moeten mensen uit risicogroepen doen?

Iedereen moet de algemene adviezen opvolgen. Als u ouder bent, moet u tenminste twee liter vocht per dag drinken, ook als u geen dorst hebt. Oudere mensen voelen minder gauw dorst, zelfs al zijn ze gezond. Let op: als de huisarts heeft gewaarschuwd om niet te veel te drinken, vraag dan om advies wat minimaal gedronken moet worden bij hitte.
Let op: mensen die niet in staat zijn zelf maatregelen uit te voeren, moeten door hun omgeving zoveel mogelijk geholpen worden. Voor wie op zichzelf woont, is de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers van groot belang.

Wat kunt u doen?

• Ouderen hebben eerder last van de warmte dan andere volwassenen. Wacht daarom niet met maatregelen tot het heel erg heet is.
• Ga bij warmte of hitte vaker langs om te checken hoe het gaat met degene voor wie je zorgt.
• Zorg dat uzelf voldoende drinkt, ook als u geen dorst heeft. Volg zo nodig bijzondere aanwijzingen van uw huisarts.
• Iemand drinkt te weinig als hij of zij minder plast dan gebruikelijk of als de urine donker van kleur is. Bedenk dat u ook ongemerkt veel vocht verliest door transpiratie. Matig het gebruik van alcohol.
• Omdat ouderen minder snel dorst voelen is er vaak stimulans nodig om te drinken. Zet gezellig een potje thee of drink een kopje koffie met uw ‘cliënt’.
• Ga bij voorkeur ’s ochtends langs en help bij maatregelen tegen de hitte die iemand niet goed zelfstandig uit kan voeren.
• Kijk samen met uw cliënt in de kast welke kleding voldoende luchtig is; leg de kleding desgewenst klaar.
• Zorg dat er vervanging is als u met vakantie gaat. Laat een lijstje met belangrijke telefoonnummers op een goed zichtbare plaats achter voor uw vervanger.
• Overleg met familie of buren als u vindt dat iemand zich vreemd gedraagt of verward is. Vraag wat zij ervan vinden. Raadpleeg eventueel de huisarts.

Wat helpt om het koel te houden?

• Zorg dat iemand luchtige (katoenen) en niet te veel kleding draagt.
• Geef af en toe een voetenbad, extra douche, washandje in de nek.
• Blijf erop bedacht dat kwetsbare mensen niet altijd alles zelf kunnen regelen of doen. Help ze dan.

Helpt u iemand anders met drinken? Waar moet u op letten?

• Laat mensen zoveel mogelijk zelf, in hun eigen tempo en op hun eigen manier, drinken.
• Gebruik geen rietje of tuitbeker, al helemaal niet bij hete dranken. Hierdoor kan iemand zich verslikken.
• Help liggende mensen rechtop (kussen in de rug) als ze willen drinken.
• Voorkom dat iemand haastig drinkt en te grote slokken neemt.