PFAS aangetroffen in binnenwater Schieland en de Krimpenerwaard

PFAS zijn poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een groep van duizenden chemische stoffen. Bekende voorbeelden zijn PFOS, PFOA en GenX. PFAS worden door de mens gemaakt. Ze worden in heel veel producten en productieprocessen gebruikt. Er is steeds meer bekend over hoe schadelijk de stoffen zijn voor mensen en het milieu. We weten we  dat ze over het algemeen:

• slecht afbreken
• zich makkelijk verspreiden
• en zich ophopen in planten, dieren en mensen

Hierdoor zitten PFAS overal in onze omgeving en blijven ze daar lang.

PFAS zijn veel in het nieuws. Het gaat dan vooral over bepaalde gebieden in Nederland. Bijvoorbeeld over de omgeving van een fabriek in Dordrecht en over de Westerschelde. Maar deze stoffen zijn niet alleen in die gebieden een probleem. Overal in Nederland zitten kleine hoeveelheden in de bodem, in het (grond)water, in planten en dieren. En via ons eten en drinken komen ze ook in ons lichaam terecht.

Een aantal PFAS is schadelijk voor mensen. Vooral over PFOA en PFOS is veel bekend. Zo weten we dat ze:

• slecht kunnen zijn voor je immuunsysteem;
• je lever kunnen beschadigen;
• kunnen zorgen voor een hoger cholesterol;
• een hoge bloeddruk en problemen tijdens de zwangerschap kunnen veroorzaken;
• schadelijk kunnen zijn voor de ontwikkeling van ongeboren kinderen (iets lager geboortegewicht);
• mogelijk kanker veroorzaken. Onderzoek naar jarenlange, hoge blootstelling aan PFOA laat een verband zien met nierkanker en zaadbalkanker.

Of je ziek wordt, hangt af van hoeveel je in de loop van de tijd binnenkrijgt. Als je lange tijd PFAS binnenkrijgt, is de kans groter dat het effect heeft op je gezondheid. Van de effecten die we hierboven noemen, verwachten we de effecten op het immuunsysteem als eerste.

Het hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard heeft metingen verricht in 26 grote wateren en officiële zwemlocaties in Schieland en Krimpenerwaard.

De meeste stoffen komen in het milieu door vervuiling vanuit fabrieken. Maar ze kunnen ook in het milieu komen via consumentenproducten. Er is geen specifieke bron voor PFAS in de wateren in Schieland en de Krimpenerwaard bekend.

Zwem alleen in officieel zwemwater en volg de adviezen die de provincie daarover geeft. Zie www.zwemwater.nl voor een kaart met officiële zwemlocaties.

De GGD raadt het eten van vis en schaaldieren die gevangen zijn in wateren in Schieland en Krimpenerwaard af. Dit advies is niet anders dan het algemene advies om geen zelf gevangen vis te eten. Ook vis uit andere wateren bevatten soms te veel PFAS en daarnaast kunnen er ook andere ongezonde stoffen in zitten, zoals zware metalen, PCB’s en dioxines. Dit is in lijn met het advies van het Voedingscentrum dat voor alle Nederlandse (zoet)wateren afraadt om regelmatig zelf gevangen (vette) vis te eten vanwege verschillende vervuilende stoffen die in het water aanwezig kunnen zijn.

Het gezondheidsrisico gaat over het levenslang eten van vis en/of schaaldieren uit de wateren. Als je de afgelopen periode een enkele keer vis en/of schaaldieren uit de wateren heeft gegeten, geeft dat geen verhoogd risico op gezondheidseffecten.   

Je kunt het water gebruiken. Het gehalte PFAS dat is gevonden is in Schieland en Krimpenerwaard vormt geen gezondheidsrisico voor het besproeien van  gewassen.

PFAS worden in heel veel producten en productieprocessen gebruikt. De Nederlandse overheid werkt samen met andere Europese landen aan een verbod op gebruik van deze stoffen als ze niet echt nodig zijn. Tot die tijd kun je als consument proberen om de hoeveelheid in het milieu en je eigen blootstelling te verminderen:

• Koop bij voorkeur PFAS-vrije producten. Zo verminderen we uiteindelijk met zijn allen de hoeveelheid van deze stoffen in ons milieu. Producten die vaak PFAS bevatten zijn:
  • pannen met een antiaanbaklaag
  • bakpapier
  • buitensport- en regenkleding
  • cosmetica
  • impregneermiddel (bijvoorbeeld voor kleding)
  • ski-wax
  • smeermiddel (bijvoorbeeld voor je fietsketting)
  • tapijt
  • tapijtreiniger
  • pizzadozen
• Het is niet zo dat in deze producten altijd PFAS zitten. Wil je het zeker weten? Dan kun je dit aan de leverancier vragen. Die moet jou die informatie binnen 45 dagen gratis geven.
• Gebruik PFAS-houdende producten alleen waarvoor ze bedoeld zijn. Kijk op de gebruiksaanwijzing. En gooi afgedankte producten in de juiste afvalbak. Zo komen er minder schadelijke stoffen in het milieu.
• Op de website Waarzitwatin? vind je veel informatie over PFAS in producten, bijvoorbeeld over pannen, tapijt en regenkleding.

De GGD heeft geen expertise over gezondheidseffecten bij dieren. Het RIVM heeft, bij water met hogere concentraties PFAS dan nu gevonden, aangegeven dat dieren geen verhoogd risico lopen. Op basis hiervan verwachten wij geen gezondheidseffecten bij dieren die gedronken/gezwommen hebben in binnenwater in Schieland en Krimpenerwaard.

Heeft je dier klachten, ga naar de dierenarts.

Heb je een vraag over PFAS en je gezondheid?  Dan kan je terecht bij het team Gezondheid en Milieu van de GGD Rotterdam-Rijnmond Stuur je vraag naar gmggd@rotterdam.nl of bel naar 010-433 98 94 (op werkdagen tussen 08.30 uur en 16.30 uur bereikbaar).  

Meer informatie over PFAS vind je op:

PFAS | RIVM

PFAS - GGD Leefomgeving